από Πατέρα Παύλο!

Τριώδιον - Μεγάλη Τεσσαρακοστή

Εν Πειραιεί τη 22α Φεβρουαρίου 2020

Αρχ. Παύλου Δημητρακοπούλου

Πρ. Ιερού Ναού Τιμίου Σταυρού Πειραιώς

Ήδη από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου, η αγία μας Εκκλησία μας 

εισήγαγε σε μιά νέα περίοδο του εορτολογίου της, την περίοδο του Τριωδίου. Μας 

δίδει έτσι την αφορμή να στρέψουμε και πάλι την προσοχή μας προς το νόημα και 

το περιεχόμενό της και να προσεγγίσουμε κάποιες πτυχές της, που μπορούν να μας 

βοηθήσουν σε μιά βαθύτερη κατανόηση της σημασίας της στην πνευματική μας 

ζωή.

Είναι μια πένθιμη και κατανυκτική περίοδος, που αρχίζει, όπως ελέχθη από την 

Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου και φθάνει μέχρι τον εσπερινό του Μεγάλου 

Σαββάτου. Αυτήν διαδέχεται κατόπιν η χαρμόσυνη περίοδος του Πεντηκοσταρίου, 

που αρχίζει από την Κυριακή του Πάσχα και φθάνει μέχρι την Κυριακή των αγίων 

Πάντων. Είναι περίοδος εντονωτέρου πνευματικού αγώνος, στην οποία η Εκκλησία, 

με τα τροπάρια, τους ύμνους, τα αναγνώσματα, τις κατανυκτικές Προηγιασμένες 

Θείες Λειτουργίες, με την  νηστεία, στην οποία θα εισέλθουμε σε λίγο, από την Κα-

θαρά Δευτέρα και με την όλη κατάλληλη ατμόσφαιρα των ημερών αυτών, μας καλεί 

σε μιά ακριβέστερη και βαθύτερη βίωση του μυστηρίου της μετανοίας, μας καλεί να 

παλαίψουμε και να σταυρώσουμε τα πάθη και τον παλαιόν άνθρωπον, που φέρουμε 

μέσα μας, έτσι ώστε συσταυρωμένοι και συναναστημένοι με τον Χριστό, να εορ-

τάσουμε τα άγια Πάθη και την Ανάστασή του. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει, ότι μετά 

την παρέλευση της περιόδου αυτής μπορούμε να χαλαρώσουμε τον πνευματικό α-

γώνα και να ικανοποιούμε τα πάθη, αλλά οφείλουμε πάντοτε να αγωνιζόμαστε με 

την ίδια ένταση, ή μάλλον με διαρκώς αυξανόμενη ένταση, σαν να ήταν όλη η ζωή 

μας ένα διαρκές και ισόβιο Τριώδιο. Αν μελετήσουμε τους βίους των αγίων, θα 

δούμε, ότι η ζωή τους ήταν ένας ακατάπαυστος αγώνας προς τα πάθη, μιά ισόβια 

κατάσταση νηστείας, μιά σταυροαναστάσιμη πορεία χαρμολύπης προς την Βασιλεία 

των Ουρανών. Επειδή ίδιον χαρακτηριστικό γνώρισμα της ανθρωπίνης φύσεως είναι 

το τρεπτόν και μεταβαλλόμενον, το γεγονός δηλαδή, ότι ο άνθρωπος παρουσιάζει 0

διακυμάνσεις και αυξομειώσεις στην πνευματική του ζωή και, σήμερα μεν είναι δυ-

νατόν να έχει ζήλο και προθυμία, αύριο όμως να περιπέση σε κατάσταση αμελείας 

και ραθυμίας, πιεζόμενος και επηρεαζόμενος από την «ευπερίστατη αμαρτία», που 

κυριαρχεί γύρω του, γι’ αυτό καθιέρωσαν οι άγιοι Πατέρες, με πολλή σοφία και 

σύνεση, την ευλογημένη αυτή περίοδο του Τριωδίου, ώστε να αποτελέση όχι μόνον 

στάδιο προετοιμασίας για τον εορτασμό του Πάσχα, αλλά και τρόπον τινά, εγερ-

τήριον σάλπισμα, αφορμή ανανήψεως και ανανεώσεως του πνευματικού αγώνος.

Πήρε το όνομα «Τριώδιον» από το ομώνυμο λειτουργικό βιβλίο, το οποίο χρησι-

μοποιεί κατά την περίοδο αυτή, επειδή οι κανόνες των καθημερινών της Μεγάλης 

2

Τεσσαρακοστής, που υπάρχουν στο βιβλίο αυτό, έχουν μόνο τρεις ωδές. Χωρίζεται 

σε τρία μέρη: Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τις τρείς πρώτες εβδομάδες, μέχρι την 

Κυριακή της Τυρινής. Έχει προκαταρκτικό χαρακτήρα και αποσκοπεί στο να μας 

προετοιμάσει σε μια σταδιακή είσοδο στη νηστεία, που επακολουθεί στη συνέχεια. 

Το δεύτερο μέρος αρχίζει από την  Καθαρά Δευτέρα και φθάνει μέχρι την Κυριακή 

των Βαΐων. Κυρίαρχο γνώρισμά του είναι ο αγώνας προς τα πάθη με την βοήθεια 

της νηστείας υπό την διπλή της μορφή: Νηστεία των τροφών και νηστεία των 

παθών. Τέλος το τρίτο μέρος περιλαμβάνει την Μεγάλη Εβδομάδα, που είναι η 

τελική κατάληξη, η αποκορύφωση του Τριωδίου, όπου συμπορευόμαστε  μαζί με 

τον Χριστό προς το άγιον Πάθος και βιώνουμε την λαμπροφόρο Ανάσταση ως ένα 

προσωπικό γεγονός. 

Η όλη δομή του Τριωδίου συνιστά και συγκροτεί μία κλίμακα, μία ανοδική πο-

ρεία, που ανεβάζει τον πιστό από την κάθαρση στον φωτισμό και από τον φωτισμό 

στη θέωση, από την  γη στον ουρανό. Με την πρώτη βαθμίδα της εισάγει τον πιστό 

στην ταπείνωση και την συντριβή της καρδιάς του τελώνου, σαν το πιο απαραίτητο 

εφόδιο για τη θεραπεία της ψυχής από τα πάθη. 

Κατόπιν, στην επόμενη βαθμίδα της, (Κυριακή του ασώτου), μας παρουσιάζει την 

δύναμη της μετανοίας και το μέγεθος της ευσπλαγχνίας του Δεσπότου Χριστού, ο 

οποίος δέχεται την μετάνοια του αμαρτωλού, όταν αυτός μετανοεί ειλικρινά και τον 

αποκαθιστά και πάλι στην κατάσταση του υιού και κληρονόμου της Βασιλείας του. 

Στην επόμενη βαθμίδα, (Κυριακή της Απόκρεω), μας υπενθυμίζει την μεγάλη 

αλήθεια, ότι ο Θεός είναι μεν εύσπλαγχνος, αλλά είναι και δίκαιος. Και όσο μεγάλη 

είναι η ευσπλαγχνία του, άλλο τόσο μεγάλη είναι και η δικαιοσύνη του. Και δεν θα 

πρέπει ο πιστός, αποβλέποντας στην ευσπλαγχνία του να παραθεωρεί την 

δικαιοσύνη του και να συνεχίζει να αμαρτάνει, ζώντας με αμέλεια και ασωτεία, 

διότι θα έρθει μία ημέρα, την φοβερά ημέρα της κρίσεως, για να κρίνει τον κόσμο 

και να αποδώσει στον καθένα κατά τα έργα του. 

Στην επόμενη βαθμίδα, (Κυριακή της Τυρινής), μας φέρνει στην αρχή της ιστορίας 

του ανθρωπίνου γένους, στη ζωή των πρωτοπλάστων μέσα στον παράδεισο. Μας 

υπενθυμίζει, ότι η αιτία της εξορίας των από τον παράδεισο, ήταν η παρακοή στην 

εντολή του Θεού, που ήταν εντολή νηστείας και μας διδάσκει, ότι αν θέλουμε να 

ξαναβρούμε αυτόν τον χαμένο παράδεισο, θα πρέπει να ακολουθήσωμε τον εντελώς 

αντίθετο δρόμο, τον δρόμο δηλαδή της υπακοής στο θέλημα του Θεού και της 

νηστείας. 

Στην επόμενη βαθμίδα, (Κυριακή της Ορθοδοξίας), μας διδάσκει την μεγάλη 

αλήθεια, ότι σε τίποτα δεν ωφελεί τον πιστό ο αγώνας, που κάνει να νεκρώσει τα 

πάθη και να κάνει κτήμα του τις αρετές, αν δεν πιστεύει ορθά, αν δεν βρίσκεται 

στους κόλπους της μόνης αληθούς Εκκλησίας του Χριστού, της Ορθοδόξου 

Εκκλησίας. 

Στην επόμενη βαθμίδα (Β΄ Κυριακή των νηστειών), μας παρουσιάζει μια μεγάλη 

ασκητική μορφή και ταυτόχρονα έναν μεγάλο αγωνιστή και υπέρμαχο της 

Ορθοδοξίας, τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, προκειμένου να μας εμπνεύσει τόσον 

από τους αντιαιρετικούς του αγώνες κατά του Παπισμού, όσον επίσης και από την 

ζωή της ασκήσεώς του.

Στην επόμενη βαθμίδα, (Γ΄ Κυριακή των νηστειών), φέρνει στη μνήμη μας το 

πάθος του Κυρίου και προβάλλει εις προσκύνηση τον τίμιο και ζωοποιό σταυρό του 

ως ισχυρότατο όπλο, ως στήριγμα, παρηγορία και αναψυχή, ως πηγή δυνάμεως στον 

αγώνα κατά των παθών. 

Στις επόμενες δύο βαθμίδες (Δ΄και Ε΄ Κυριακές των νηστειών), μας παρουσιάζει 

δύο ακόμη μεγάλες ασκητικές μορφές, τον άγιο Ιωάννη τον Σιναΐτη και την οσία 

Μαρία την Αιγυπτία, ως παραδείγματα τελείας ασκητικής διαγωγής. Έτσι μας 

διδάσκει, ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος θεραπείας της ψυχής από τα πάθη, παρά 

μόνον ο δρόμος της ασκητικής θεραπευτικής αγωγής, που υποδεικνύει η Εκκλησία. 

Τέλος στην τελευταία βαθμίδα (Κυριακή των Βαΐων), μας εισάγει στο πάθος του 

Κυρίου και εν τέλει μας οδηγεί στην φωτεινή ατμόσφαιρα της λαμπροφόρου 

Αναστάσεως.

Η όλη αυτή ανοδική πορεία, το ανέβασμα στην κλίμακα των αρετών,  στην οποία 

μας καλεί να βαδίσωμε η αγία μας Εκκλησία διά του Τριωδίου, δεν είναι από τα 

πράγματα, που εύκολα κατορθώνονται. Απαιτείται αγώνας σκληρός και οδυνηρός 

με ιδρώτα πολύ, με δάκρυ και αίμα και θυσίες πολλές, για να κόψει κανείς τα πάθη 

του, για να ξεριζώσει από μέσα του όσα αγκάθια ρίζωσαν μέσα στο χώρο της καρ-

διάς του. Προ παντός έχει ανάγκη από έμπειρο πνευματικό οδηγό, με την βοήθεια 

του οποίου και μόνον, μπορεί να ξεφύγει από τις ποικίλλες πλεκτάνες και παγίδες 

του διαβόλου. Δεν θα πρέπει όμως κανείς να απελπίζεται και να αποθαρρύνεται, 

αναλογιζόμενος τους κόπους και τις δυσκολίες του πράγματος. Στον αγώνα αυτόν 

δεν  έχει σημασία σε ποιά πνευματικά μέτρα θα φθάσει. Σημασία έχει να ξεκινήσει 

τον αγώνα με ζήλο και προθυμία πολλή και να μην παύσει αγωνιζόμενος μέχρι τε-

λευταίας του αναπνοής. Και τότε ας είναι βέβαιος, ότι θα έχει μαζί του την παντο-

δύναμο βοήθεια της Θείας Χάριτος και τις πρεσβείες της παναχράντου Δεσποίνης 

ημών Θεοτόκου και όλων των αγίων. 

Καλό και ευλογημένο Τριώδιο και ευλογημένη και καρποφόρα αγία και Μεγάλη  

Τεσσαρακοστή.  

Απ’το Τριώδιο στην Ανάσταση και την Πεντηκοστή

Newsroom

• ΑΠ ΤΟ ΤΡΙΩΔΙΟ ΣΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ Κ ΤΗΝ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ,

Από: agiameteora.net

---

---

Ιω.Καρδάση
Η περίοδος από το Τριώδιο στην Ανάσταση και την Πεντηκοστή (17 εβδομάδες συνολικά) είναι η μεγαλειωδέστερη περίοδος στην λειτουργική ζωή της Εκκλησίας και επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο στην πορεία της Εκκλησίας μας ανά τους αιώνες. Γνωρίζουμε τις εμφανίσεις της Θεότητας από την αρχή της δημιουργίας μέχρι σήμερα και το πώς αυτή δρα σ’ ολόκληρο τον κόσμο.

Από την αυγή της δημιουργίας μέχρι τη γέννηση του Χριστού έχουμε έντονη την εμφάνιση του Θεού-Πατέρα και την αχνή εμφάνιση των άλλων δυο προσώπων της Αγ. Τριάδας (Π. Διαθήκη). Από τη γέννηση του Χριστού μέχρι την Πεντηκοστή έχουμε την έντονη εμφάνιση του 2ου προσώπου της Αγ. Τριάδας, του Θεού-Υιού (Χριστού), από δε την Πεντηκοστή μέχρι σήμερα έχουμε έντονη την εμφάνιση του 3ου προσώπου, του Θεού-Αγ. Πνεύματος που πλέον μας καθοδηγεί στην πνευματική μας πορεία και μας αποκαλύπτει, στον βαθμό που μπορούμε, τα άλλα δυο πρόσωπα και μας δείχνει τον ορθόδοξο δρόμο («Εγώ ειμί η οδός, η αλήθεια και η ζωή»).

Για να φθάσουμε όμως μέχρι το γεγονός της καθόδου του Αγ. Πνεύματος (Πεντηκοστή), η Εκκλησία μας προσεκτικά μας καθοδηγεί αρχίζοντας από την κάθαρση της καρδιάς μας, από τη ρύπανση των αμαρτημάτων και η κάθαρση αυτή είναι το βασικό στοιχείο για την υποδοχή του Παρακλήτου (Αγ. Πνεύματος) και μέσω του κορυφαίου γεγονότος της Ανάστασης μας οδηγεί στην τελική αποδοχή του 3ου Προσώπου της Αγ. Τριάδας.

Το Τριώδιο είναι το εκκλησιαστικό λειτουργικό βιβλίο, που περιλαμβάνει τις ακολουθίες από τη Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου μέχρι και το Μεγ. Σάββατο, περιλαμβάνει δε μόνο τρείς υμνογραφικούς κανόνες (αντί των 9 που υπάρχουν, μία ωδή από τις πέντε πρώτες, την 8η και την 9η).

Το Τριώδιο με τις 10 εβδομάδες του, εκ των οποίων οι 3 πρώτες χωρίς νηστεία και οι επόμενες 7 με νηστεία, οριοθετεί ακριβώς την περίοδο της κάθαρσης της ψυχής που συμπαρασύρει βέβαια και το σώμα στην κάθαρση αυτή, καθότι τούτο αποτελεί το εργαλείο των ενεργειών της. Η κάθαρση αυτή -το ξεβρώμισμα δηλαδή- ξεκινάει με τη μετάνοια (την αλλαγή της νοοτροπίας του νου), την ταπείνωση, με το άδειασμα του εσωτερικού μας εαυτού μπροστά στο Θεό, με τη βοήθεια του πνευματικού μας, που θα μας δώσει και τις οδηγίες για τη θεραπεία της ψυχής μας (την ορθόδοξη ψυχοθεραπεία), την οποία τόσο πολύ όλοι μας την έχουμε ανάγκη, μιάς και η Εκκλησία μας είναι ένα απέραντο νοσοκομείο ψυχών (αλλά και σωμάτων) με γενικό αρχίατρο τον «ιατρό των ψυχών και των σωμάτων ημών», που σκοπό έχει την θεραπεία μας από τις βαρειές νόσους της φιληδονίας, φιλαργυρίας, φιλαυτίας και τόσων άλλων.

Κύριο φάρμακο θεραπείας αποτελεί η νηστεία (άσκηση και εγκράτεια), η αρχή της μετάνοιας. Η επαινετή νηστεία (η ευάρεστη στο Θεό νηστεία) ξεκινάει με την αργολογία (την αποχή από την πολυλογία, την άσκηση στα εξερχόμενα από το στόμα, την εγκράτεια δηλ. της γλώσσας) και προχωράει στην αποχή από τις πάσης φύσεως επιθυμίες (εγκράτεια της σάρκας), την αποχή από το θυμό, την καταλαλιά, την ψευδορκία κ.ά. και καταλήγει στην αποχή από τροφές (εγκράτεια στα εισερχόμενα στο στόμα). Λέγει χαρακτηριστικά ο Μ. Βασίλειος: «Δεν τρώγεις κρέατα, αλλά τρώγεις τον αδελφό σου. Δεν πίνεις οίνο, αλλά δεν είσαι εγκρατής στις ύβρεις» (Α΄ λόγος περί νηστείας). Δεν επαρκεί όμως για την θεραπεία μόνο το φάρμακο της νηστείας, πρέπει να συνοδεύεται από προσευχή (βαθιά προσευχή, καρδιακή προσευχή), ελεημοσύνη, τακτικό εκκλησιασμό και συμμετοχή στη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας (εξομολόγηση και θ. κοινωνία).

Ξεκινώντας από τις τρεις αυτές πρώτες εβδομάδες του Τριωδίου, που αποτελούν το προπαρασκευαστικό στάδιο για την περίοδο της νηστείας της Μ. Τεσσαρακοστής προχωρούμε στη περίοδο αυτή της μετανοίας (6 εβδομάδες, 40 ημέρες) από την Κ. Δευτέρα μέχρι το Σάββατο του Λαζάρου.

Η προσευχή (εκτός από τη ιδιωτική κάθε πιστού) γίνεται πιο εντατική στους ναούς, όπου εκτός της θ. λειτουργίας Σαββάτου και Κυριακής και του εσπερινού του Σαββάτου γίνονται επίσης όλη αυτή την περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής: η ακολουθία του Αποδείπνου (Δευτέρα έως και Πέμπτη), η ακολουθία των Προηγιασμένων (με καθαγιασμένα Τίμια Δώρα) κάθε Τετάρτη και Παρασκευή και οι Χαιρετισμοί της Θεοτόκου επίσης κάθε Παρασκευή.

Η ελεημοσύνη εκτός από την προσφορά πνευματικής τροφής, από τους δυνάμενους προς τούτο (νουθεσίες, διδασκαλία του λόγου του Ευαγγελίου και των Πατέρων κ.λπ.) επεκτείνεται και στην προσφορά υλικής τροφής στους αναξιοπαθούντες και ασθενείς και τους έχοντες ανάγκη βοήθειας.

Εξυπακούεται, ότι η μετάνοια πρέπει να είναι δια βίου, η δε ελεημοσύνη, νηστεία και εγκράτεια συνεχίζονται και μετά την περίοδο αυτή σύμφωνα με τους κανόνες της Εκκλησίας και αποτελούν μια ελάχιστη προσφορά του πιστού στη μάχη του ενάντια στον Πειρασμό και απαιτούμενη πρώτη ύλη για τη σωτηρία και την «καλήν απολογίαν» κατά την μεγάλη ώρα της Κρίσεως. Αυτός δε που θέλει να θεωρεί τον εαυτό του πιστό μέλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, τότε μόνο πρέπει να τον θεωρεί έτσι, όταν μετέχει πλήρως της μυστηριακής της ζωής με τακτικό εκκλησιασμό και συμμετοχή στα μυστήρια της εξομολόγησης και της θ. κοινωνίας και όχι μόνον ευκαιριακά. Με αυτές τις προϋποθέσεις και με συνεχή άνοδο της πνευματικής του ζωής έχει την πιθανότητα να μετάσχει της θείας μακαριότητας «εν εκείναις ταις ημέραις», βλέποντας τον Θεό ως Φως, ενώ στην αντίθετη περίπτωση δεν θα μετέχει αυτής της μακαριότητας, αλλά θα αισθάνεται τον Θεό ως «Πυρ φλέγον».

Έτσι ο πιστός καθαρμένος από τη βρωμιά των αμαρτημάτων του προχωρεί προς την εβδομάδα του Θείου Πάθους (Μ. Εβδομάδα) και σαν τον Άσωτο της παραβολής θα αναφωνήσει: «αναστάς πορεύσομαι προς τον Πατέρα μου» και τότε θα κατανοήσει και την Ανάσταση του Χριστού (την Ανάσταση του Θεού «εν σώματι») το κορυφαίο αυτό γεγονός της θείας οικονομίας, το πλήρωμα του Νόμου και των Προφητών.

Η ενσάρκωση του Χριστού (Θεού-Λόγου) είναι ήδη μια πράξη σωτήρια για την ανακαίνιση της ανθρώπινης φύσης. Σ’ ένα πεσμένο και αμαρτωλό κόσμο η αγάπη του Θεού έπρεπε να φτάσει στα άκρα, στη θυσία του ίδιου του Θεού με την ταύτισή του μαζί μας και την ανύψωσή μας -με την Ανάσταση- στα ύψη της θ. μακαριότητας (Ήδη ο αναστηθείς Χριστός βρίσκεται εκ δεξιών του Πατρός με ανθρώπινο σώμα). Το μήνυμα του Σταυρού είναι σαφές: Όσο μακριά κι’ αν πρέπει να ταξιδέψω μέσα απ’ την κοιλάδα της σκιάς του θανάτου δεν είμαι ποτέ μόνος. Έχω ένα σύντροφο. Κι’ αυτός ο σύντροφος δεν είναι μόνο ένας αληθινός άνθρωπος όπως εγώ, αλλά και «Θεός αληθινός εκ Θεού αληθινού». Η ίδια όμως η σταύρωση είναι μια νίκη. Ο Χριστός ανασταίνεται από τους νεκρούς και με την ανάστασή του μας λυτρώνει απ’ την αγωνία και τον τρόμο. Η νίκη του Σταυρού βεβαιώνεται, η αγάπη φανερώνεται ανοιχτά, ότι είναι πιο δυνατή απ’ το μίσος και η ζωή πιο δυνατή απ’ το θάνατο. Ο ίδιος ο Θεός πέθανε και αναστήθηκε από τους νεκρούς κι’ έτσι δεν υπάρχει πια θάνατος, ακόμη και ο θάνατος γέμισε απ’ το Θεό. Ο Ιω. Χρυσόστομος είναι σαφής: «Μηδείς φοβείσθω θάνατον, ηλευθέρωσεν γαρ ημάς ο του Σωτήρος θάνατος». Η Ανάσταση λοιπόν είναι μια πελώρια χαρά για τη νίκη και την καταστροφή του φοβερού θανάτου.

Ο Χριστός μας έδειξε το δρόμο: «θανάτω θάνατον πατήσας». Απομένει σε μας να το κάνουμε πράξη. Πώς δηλ. με τον θάνατο (του παλαιού ανθρώπου) θα πατάξουμε τον θάνατο τον πνευματικό, (της ψυχής το θάνατο). Πώς θα το κατορθώσουμε αυτό; Μόνοι μας δεν μπορούμε, χρειαζόμαστε βοήθεια, χρειαζόμαστε τη Θεία Χάρη. Γι’ αυτό ο Χριστός μας στέλνει τον Παράκλητο την ημέρα της Πεντηκοστής, μας στέλνει το Πνεύμα το Άγιο για να μας αποκαλύψει τον Ίδιο και τη διδασκαλία του, να μας φωτίσει το νου και να μας οδηγήσει στο δρόμο της θ. μακαριότητας. Μέχρι την Πεντηκοστή ήταν το Άγ. Πνεύμα που έστελνε το Χριστό, τώρα είναι ο αναστημένος Χριστός που στέλνει το Άγ. Πνεύμα για να μιλήσει για τον Ίδιον. Η Πεντηκοστή αποτελεί το σκοπό και τη συμπλήρωση της Ενσάρκωσης. «Ο Λόγος έλαβε σάρκα, ώστε να δεχτούμε εμείς το Πνεύμα» (Μ. Αθανάσιος).

Οι τρεις λοιπόν αυτοί σταθμοί: Τριώδιο (Μ. Τεσσαρακοστή και Μ. Εβδομάδα), Ανάσταση, Πεντηκοστή ο καθένας με τη δική του συμβολική και σημειολογία μέσα σ’ ένα συνολικό διάστημα 17 εβδομάδων (120 ημερών), 10 πριν την Ανάσταση και 7 μετά από αυτή μας δείχνουν την πορεία προς τη θεότητα. Ξεκινώντας με τη μετάνοια και την κάθαρση προετοιμαζόμαστε για τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα (του περάσματος δηλ. από τον παλαιό σκουριασμένο άνθρωπο στον καινούργιο και ανανεωμένο) και στη συνέχεια έμπλεοι χαράς για τη νίκη κατά του θανάτου προετοιμαζόμαστε να υποδεχτούμε το Πνεύμα το Άγιο, το οποίο θα κρατήσουμε για πάντα βοηθό μας (αν βέβαια το θέλουμε) προς την οδό της σωτηρίας.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας με πολύ σοφία τοποθέτησαν τη μεγάλη γιορτή της Ανάστασης την Άνοιξη και τούτο, διότι αρχίζει να αυξάνεται η ημέρα (το φως, το φως της ευσέβειας), ενώ ταυτοχρόνως αρχίζει να μειώνεται η νύκτα (το σκότος, το σκότος της ασέβειας) (Μ. Βλάσταρις), πάλι δε σοφά έχει τοποθετηθεί η σύλληψη του Ιησού στις 25 Μαρτίου, για να τονισθεί ότι και η Φύση ολόκληρη γιορτάζει το τεράστιο και πρωτόγνωρο αυτό γεγονός και πιστοποιεί, ότι όντως το 2ο πρόσωπο της Αγ. Τριάδας είναι «Φως εκ φωτός».

Η όλη δε αυτή περίοδος έχει σοφά επίσης συνδεθεί με τις διατροφικές ανάγκες του ανθρώπου. Στην αρχή της περιόδου του Τριωδίου έχουμε τις εβδομάδες της Κρεατινής, της Τσικνοπέμπτης και της Τυρινής με φαγοπότι, γιατί έχουμε σφαγή αιγοπροβάτων λόγω έλλειψης κτηνοτροφών. Στη γιορτή των Αγ. Σαράντα (9 Μαρτίου) έχουμε επάρκεια φυτικών τροφών εξ ου και οι χορτόπιτες και σαραντόπιτες. Λόγω της συνεχιζόμενης μείωσης των κτηνοτροφών η σφαγή των αιγοπροβάτων προχωρεί μέχρι το Πάσχα, όπου έχουμε ταυτόχρονα και υπερπαραγωγή αβγών και υπερκατανάλωσή με το βάψιμο και το πασχαλιάτικο τσούγκρισμα.

Βλέπουμε λοιπόν, ότι η σοφία των Πατέρων έθεσε την πορεία του ανθρώπου κατά την περίοδο αυτή να ξεκινάει από την καλοπέραση των 3 πρώτων εβδομάδων του Τριωδίου, στην νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής, να προχωρεί στην εβδομάδα του Θ. Πάθους, στην Ανάσταση, στην πρώτη εβδομάδα της Διακαινησίμου (που θεωρείται ολόκληρη σαν μια μέρα) να προχωρεί στις επόμενες 6 εβδομάδες και να καταλήγει στο κορυφαίο γεγονός της καθόδου του Αγ. Πνεύματος κατά τη Πεντηκοστή, που θεωρείται η γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας.

Κατά την Πεντηκοστή, το Άγιον Πνεύμα κατέστησε τους Μαθητές μέλη του θεανθρωπίνου Σώματος του Χριστού. Έτσι, ενώ στην Μεταμόρφωση το Φως ενεργούσε στους Τρεις Μαθητές έσωθεν, δια της θεώσεως, αλλά το Σώμα του Χριστού ήταν έξω από αυτούς, στην Πεντηκοστή οι Μαθητές ενώνονται με τον Χριστό, γίνονται μέλη του θεανθρωπίνου Σώματος και ως μέλη του Σώματος του Χριστού μετέχουν του Ακτίστου Φωτός. Αυτή η διαφορά υπάρχει και μεταξύ Παλαιάς Διαθήκης και Πεντηκοστής.

Η Πεντηκοστή, που είναι η αποκάλυψη πάσης της αληθείας, είναι η γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας ως Σώματος του Χριστού και ακόμη, όσοι ενώνονται με το Σώμα του Χριστού, υπερβαίνουν τον θάνατο. Και με την Πεντηκοστή η ανθρώπινη φύση του Χριστού, πλέον, επανέρχεται στην Εκκλησία και είναι ημέρα ιδρύσεως της Εκκλησίας, διότι η ανθρώπινη φύση του Χριστού τώρα μερίζεται αμερίστως και ολόκληρος ο Χριστός, με την ανθρώπινή Του φύση, βρίσκεται σε κάθε πιστό.

Η ευχή την οποίαν διαβάζει ο Ιερεύς στο Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας («Μελίζεται και διαμερίζεται ο αμνός του Θεού, ο μελιζόμενος και μη διαιρούμενος, ο πάντοτε εσθιόμενος και μηδέποτε δαπανώμενος…..»), αυτό είναι το κλειδί του μυστηρίου της Πεντηκοστής. Αυτή είναι η «πάσα αλήθεια», η οποία απεκαλύφθη πλέον. Μετά από αυτή την αποκάλυψη της αλήθειας, δεν αποκαλύπτεται τίποτε άλλο πλέον. Δηλαδή, απεκαλύφθη την ημέρα της Πεντηκοστής το μυστήριο της Εκκλησίας, με την νέα της διάσταση. Αυτό απεκαλύφθη και τίποτε άλλο.

Τελικά, ο σκοπός της Εκκλησίας δεν είναι κοινωνικός, ηθικός, φιλοσοφικός κ.λπ., αλλά κατ’ εξοχήν σωτηριολογικός και θεολογικός. Αυτό, εκτός των άλλων, φαίνεται από την σχέση μεταξύ του Πάσχα (βάπτισμα του ύδατος), της Πεντηκοστής (βάπτισμα του Πνεύματος) και της εορτής των αγίων Πάντων (συμπερίληψη όλων των Ορθοδόξων μεταξύ των αγίων).

Αντίδωρο και Πρόσφορο – 

Τι σημαίνει το καθένα;

Αντίδωρο κ Προσφορο Τι σημαίνει το καθένα:

0

• 
  

---

Το Αντίδωρον είναι ευλογημένος άρτος που βγαίνει από τα πρόσφορα που προσεκόμισαν και προσέφεραν οι πιστοί, προκειμένου να τελεσθεί η Θεία Λειτουργία (γι’ αυτό και ονομασία πρόσφορο, από το ρήμα προσφέρω).

Κατά την ώρα που γίνεται η ακολουθία της προσκομιδής προσφέρονται άρτοι (πρόσφορα), συνήθως τρία ή πέντε για να εξαχθούν οι μερίδες των εννέα ταγμάτων.

Πρώτα εξάγεται ο αμνός που συμβολίζει και τυποί το σώμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

Δεύτερον εξάγεται η τριγωνική μερίδα της Θεοτόκου.

Τρίτον εξάγονται οι μερίδες των εννέα ταγμάτων, δηλαδή πάντων και πασών των αγίων της Εκκλησίας (πρόκειται για εννέα τριγωνικές μερίδες).

Τέταρτον εξάγεται η μερίδα υπέρ του οικείου επισκόπου (Πατριάρχου, Αρχιεπισκόπου, Μητροπολίτου για τα δεδομένα της Ελλάδας) και πέμπτον εξάγονται οι μερίδες των ζώντων και κεκοιμημένων, της θριαμβεύουσας και της στρατευμένης Εκκλησίας (πρόκειται για μαργαρίτες, μικρά δηλ. ψίχουλα).

Τα υπόλοιπα των άρτων (προσφόρων) που προσκομίζονται στην Πρόθεση είναι αυτά που ονομάζουμε Αντίδωρα.

Το μέγεθος των Αντιδώρων κατά τη Θεία Λειτουργία δεν μπορεί να είναι ιδιαίτερα μεγάλο, αλλά τέτοιο που να επαρκεί ώστε να διανέμεται σε όσους δεν μετέλαβαν των αχράντων Μυστηρίων, οι οποίοι, σύμφωνα με τον άγιο Συμεών Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης, «πάντες εκείνου (ενν. του Σώματος και Αίματος Χριστού, δηλ. του Δώρου) ικανοί μεταχείν τούτο (δηλ. το αντίδωρον) δίδονται αντ’ εκείνου» (Συμεών Θεσ/νίκης, P.G. 155, 301D), που είναι και το κύριο Δώρον της Εκκλησίας.

Η μετοχή στον αγιασμό του Θεού έρχεται σε κάθε πιστό άνθρωπο μέσα από τα αισθητά και ορώμενα πράγματα.

Ο άνθρωπος ανάγεται στα Θεϊκά μέσα από τα αισθητά. Για τον λόγο αυτό και το Αντίδωρο που είναι μετοχή αγιασμού Θεού γίνεται με τη μετάληψη αυτού του αισθητού άρτου.

Σχετικά ο άγιος Συμεών Θες/νίκης αναφέρει: «Επεί δε και δι’ αισθητών τινών ως σώμα περικειμένοις τον αγιασμόν έδει λαβείν, δια του αντιδώρου γίνεται» (Συμεών Θεσ/νίκης. P.G. 155, 745D).

Η Εκκλησία ορίζει ο πιστός να λαμβάνει κάθε φορά Δώρο, δηλ. το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Η ίδια δεν επιθυμεί όμως και εκείνοι που δεν είναι προετοιμασμένοι για τη μετοχή του Δώρου, να φεύγουν απ’ αυτήν χωρίς να λαμβάνουν κάτι. Είναι το Αντίδωρον μια πράξη αγάπης και φιλανθρωπίας για όλους εκείνους του αναξίους της μετοχής.

Και μπορεί το Αντίδωρο να μην είναι το ίδιο Σώμα του Χριστού, όμως είναι άρτος «ηγιασμένος» γιατί σφραγίστηκε ολόκληρος (ο άρτος) με τη λόγχη και δέχθηκε από το λειτουργούντα και προσκομίζοντα Ιερέα τα άγια λόγια.

Ο Άγιος Συμεών Θεσ/νίκης αναφέρει «’Επεί και ηγιασμένος εστί και ούτος άρτος, σφραγιζόμενός τε τη λόγχη, και ιερά δεχόμενος ρήματα» (Συμεών Θεσ/νίκης P.G. 155, 304Α). Πρόκειται περί «δωρεάς θείας πάροχον» (Συμεών Θεσ/νίκης P.G. 155, 304Α).

Το Αντίδωρο τρώγεται εκείνη την ώρα που λαμβάνεται, όταν ο χριστιανός που το λαμβάνει είναι από το πρωί νηστικός. Πάντως κανένας πιστός δεν πρέπει να αναχωρεί από το ναό μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, χωρίς να λάβει το Αντίδωρον από το χέρι του λειτουργούντος Ιερέως.

Είναι κακή συνήθεια να διανέμεται το Αντίδωρο στο παγκάρι από τους Εκκλησιαστικούς Επιτρόπους που είναι λαϊκοί, είτε να λαμβάνεται δι’ αυτοεξυπηρετήσεως από τους ίδιους τους πιστούς. Λαμβάνοντας μόνος του κανείς το Αντίδωρο στερείται της ευκαιρίας να λάβει την ευλογία του Λειτουργούντος Ιερέως.

Ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας σημειώνει χαρακτηριστικά: «Οι δε (πιστοί) συν ευλαβεία πάση δέχονται (το Αντίδωρον) και καταφιλούν την δεξιάν, ως αν προσφάτως αψαμένην του Παναγίου Σώματος του Σωτήρος Χριστού και τον εκείθεν αγιασμόν και δεξαμένην και μεταδούναι τοις ψαύουσι δυναμένην» (Νικολάου Καβάσιλα, Εις ερμηνείαν της Θείας Λειτουργίας, κεφ. μστ΄).

Επειδή για το πρόσφορο υπάρχει ο συμβολισμός ότι θεωρείται το σώμα της Παναγίας, για αυτό το σχήμα του προσφόρου είναι στρογγυλό, ομοιάζοντας με την κοιλιά της Παναγίας απ’ την οποία εξάγεται ο Χριστός, ομοίως και το Αντίδωρο συμβολίζει το σώμα της Αειπαρθένου Παναγίας.

Ο ιερέας όταν μοιράζει το Αντίδωρο στους πιστούς λέει την ευχή: «Ευλογία Κυρίου και έλεος έλθοι επί σε», σε κάθε χριστιανό που προσέρχεται. Και με την ευχή αυτή προσφέρει μία ακόμη ευλογία, στις άλλες δύο που είναι αυτό τούτο το Αντίδωρο και ο ασπασμός του χεριού του.

Πολλοί πιστοί ζητούν, κατά την στιγμή που λαμβάνουν την προσωπική τους μερίδα Αντιδώρου από τον Ιερέα, να λάβουν και άλλα περισσότερα Αντίδωρα γιατί θέλουν να μεταλαμβάνουν από αυτό όλες τις ημέρες της εβδομάδας που δεν μπορούν να μετέχουν στην Εκκλησία. Καλή και ευλογημένη αυτή η συνήθεια. Όμως το Αντίδωρον είναι αντί της μετοχής των αχράντων Μυστηρίων στη συγκεκριμένη μέρα, χρόνο και τόπο τελέσεως της Θείας Ευχαριστίας. Μαζί με τον εκκλησιασμό έρχεται ή το Δώρο, ή το Αντίδωρον.

Εκτός του εκκλησιασμού ποια η θέση του;

Ακόμη συνηθίζεται από πολλούς Ιερείς, εξαιτίας παλαιοτέρων συνηθειών από προκατόχους Ιερείς, να μοιράζουν μαζί με το Αντίδωρον τα λεγόμενα «Υψώματα».

Το «Ύψωμα», κατ’ ακρίβειαν της λέξεως, είναι ό,τι υψώνεται από τους άρτους στην Αγία Πρόθεση και προσκομίζεται. Η δικαιολογία από μερίδα κληρικών που διανέμουν «Υψώματα» εστιάζεται στο γεγονός ότι αποτελούν «πνευματικά έπαθλα» για όσους εκ των πιστών ενασχολούνται με τα άγια πράγματα της Εκκλησίας. Η διανομή των «Υψωμάτων» διατείνονται μερικοί ότι δημιουργεί άμιλλα πνευματικού χαρακτήρα.

Άλλοι πάλι εκ των πιστών, σε περιόδους νηστείας βαστούν το λεγόμενο «τριήμερο» και δεν τρώνε για τρεις ημέρες τίποτε άλλο παρεκτός του Αντιδώρου κάθε πρωί ή κατά την Θ΄ Ώρα, δηλ. στις 3 μ.μ.

Όλες αυτές είναι ευλογημένες συνήθειες που προέρχονται από την εκτίμηση της σημασίας και της αξίας που έχει ο ευλογημένος αυτός άρτος της προσφοράς. Ο Μέγας Αγιασμός των Θεοφανείων πίνεται πριν από την λήψη του Αντιδώρου.

Ακόμη υπάρχει η ευλαβική συνήθεια μερικών πιστών να ζητούν το ύψωμα της Θείας Λειτουργίας της Μεγάλης Πέμπτης για ευλογία για όλο το χρόνο. Αυτή η πράξη φαίνεται ότι έχει επιδράσει από την εξαγωγή του αμνού της Μεγάλης Πέμπτης για τη Θεία Κοινωνία των ασθενών. Κι αυτή η συνήθεια εντάσσεται στην απλοϊκή ευλάβεια των πιστών.

Τέλος πρέπει να σημειώσουμε και την σημασία της μετ’ ευλαβείας βρώσεως του Αντιδώρου που δείχνει και τον προσωπικό, κατ’ επίγνωση σεβασμό του εσθιόντος «μετά φόβου Θεού».

Πρόσφορο!

Πρόσφορο: Βήμα βήμα η παρασκευή του- Συνταγή

ΠΡΟΣΦΟΡΟ: Βήμα βήμα η παρασκευή του - συνταγή.

Από: Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Λαρίσης

---

EMAIL

Για να τελεσθεί το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, πού είναι σκοπός της Θείας Λειτουργίας, είναι απαραίτητο ο ιερεύς να έχει το πρόσφορο. Από το πρόσφορο ο ιερεύς θα βγάλει το μέρος εκείνο πού θα γίνει το Τίμιο Σώμα του Κυρίου, τον «Αμνό», αλλά και τις μερίδες της Θεοτόκου, των Αγίων και των δικών μας ονομάτων (ζώντων και κεκοιμημένων) πού θα μνημονευθούν.

Για να γίνει όμως το πρόσφορό μας ευπρόσδεκτο και από τον Κύριο, πρέπει να έχουμε καθαρότητα ψυχής και σώματος με νηστεία και με εγκράτεια.

Πρώτα απ όλα πρέπει να πούμε ότι θεωρούμε ιδιαίτερη σημαντική την προετοιμασία του χώρου, στον οποίον θα παρασκευάσουμε το πρόσφορο. Φροντίζουμε να είναι καθαρός, τακτοποιημένος, θυμιατισμένος. Επίσης, τα σκεύη πού θα χρησιμοποιήσουμε για τον σκοπό αυτό, να είναι καθαρά και να εξυπηρετούν μόνο το ζύμωμα του προσφόρου και καμιά άλλη οικιακή εργασία. Το αλεύρι να είναι αρίστης ποιότητος, ειδικά ξεχωρισμένο για την παρασκευή προσφόρου.

Πέραν τούτου, αυτός πού ζυμώνει, οφείλει να φροντίση και για τη δική του σωματική και ψυχική προετοιμασία. Δηλαδή να ασκή, ιδιαίτερα την ώρα του ζυμώματος, την προσευχή, (χαιρετισμούς στην Παναγία ή παρακλήσεις, ή την ευχή καθώς και η γυναίκα να μην βρίσκεται σε περίοδο). ῞Ολα αυτά είναι πολύ σημαντικό να συνοδεύουν την παρασκευή του προσφόρου, πού πρόκειται να χρησιμοποιηθή για τον πιο ιερό σκοπό.

Η διαδικασία παρασκευής της λειτουργιάς έχει ως εξής:
Αποβραδύς κοσκινίζουμε το αλεύρι, πού θα είναι ανάλογο με το μέγεθος της λειτουργιάς. Καλό είναι το σκληρό (κίτρινο), ή 1/4 άσπρο και 3/4 κίτρινο. Για μία λειτουργιά χρειάζεται τόσο αλεύρι, όσο για να γεμίσουν καλά, τρεις φορές, οι δύο χούφτες ενωμένες,.

Κατόπιν, αναπιάνουμε το προζύμι: Εχουμε κρατημένο από προηγούμενο ζύμωμα λίγο προζύμι, το οποίο διατηρούμε στο ψυγείο, όταν ο καιρός είναι ζεστός. Ζεσταίνουμε λίγο νερό, τόσο όσο χρειάζεται για να γίνη χλιαρό. Το δοκιμάζουμε και με το χέρι μας. Δεν πρέπει να είναι καφτό, γιατί θα καεί το προζύμι και δεν θα γίνει. Μέσα σ αυτό το χλιαρό νερό λιώνουμε τελείως το προζύμι, να γίνη χυλός. Τέλος, προσθέτουμε αλεύρι, απ αυτό πού έχουμε κοσκινίσει για το ζύμωμα, ώστε να γίνη μία ζύμη πολύ πολύ μαλακή. Σταυρώνουμε με το χέρι μας το προζύμι, το σκεπάζουμε με καθαρή πετσέτα και με κουβέρτα για να μην κρυώση, και το αφήνουμε σε χώρο ζεστό, επί αρκετές ώρες, για να γίνη .

Την άλλη μέρα, πριν ζυμώσουμε, θα θυμιατίσουμε πρώτα το χώρο με πολλή ευλάβεια και προσοχή. Ενώ δε τα χέρια θα δουλεύουν, το στόμα και ο νούς, όσο γίνεται, θα ασχολούνται με την προσευχή.

Κατόπιν, μέσα σε λεκάνη ρίχνουμε το αλεύρι, αφού κρατήσουμε προηγουμένως λίγο, για την περίπτωση πού θα μάς χρειασθή κατά την διάρκεια του ζυμώματος. Στο κέντρο του αλευριού κάνουμε μια μικρή γουρνίτσα και ρίχνουμε μέσα το προζύμι, το ανάλογο αλάτι (στά 750 γραμ. αλεύρι, ένα κοφτό κουταλάκι του γλυκού) και λίγο νερό πολύ χλιαρό.

Στη συνέχεια, αρχίζουμε να ζυμώνουμε πρώτα πολύ καλά με τις γροθιές μας, με δύναμη και γρήγορο ρυθμό περίπου 20′.

Το πλάσιμο
Πλάθουμε την ζύμη πολύ καλά σε καθαρή και λεία επιφάνεια με τα δάκτυλα των χεριών μας και με τις παλάμες και με δύναμη. Έτσι την αναμοχλεύουμε διαρκώς και κυλώντας την και τρίβοντας την φθάνει να γίνει λεία σαν το μάρμαρο.

Η ζύμη πρέπει να είναι σκληρή: να μπαίνη μέσα το δάχτυλο και να μην κολάη. Αν γίνη μαλακή, προσθέτουμε λίγο αλεύρι, από αυτό πού κρατήσαμε. Αν γίνη υπερβολικά σκληρή, βρέχουμε τα χέρια μας σε χλιαρό νερό και ξαναζυμώνουμε, ώσπου να πετύχουμε το ποθούμενο αποτέλεσμα, δηλαδή να γίνει λεία σαν το μάρμαρο.

Όλα αυτά πρέπει να γίνουν σε 10′.

῞Οταν τελειώση το πλάσιμο, χαράζουμε το ζυμάρι με ένα μαχαίρι σταυροειδώς. Από το κέντρο του σταυρού πού σχηματίστηκε, κρατάμε ένα μικρό κομματάκι, πού θα το χρησιμοποιήσουμε ως προζύμι στο επόμενο ζύμωμα. Μετά ξαναδουλεύουμε τη ζύμη πάρα πολύ καλά, στρογγυλεύοντάς την σά μπάλα: την τοποθετούμε στο αριστερό μας χέρι και με το δεξί την χαϊδεύουμε , θα μπορούσαμε να πούμε, ολοένα για να γίνη η επιφάνειά της πάρα πολύ στιλπνή.

Κατόπιν, παίρνουμε ένα ταψάκι διαμέτρου 24 εκ. καί, ή στάζουμε μέσα μία σταγόνα λάδι, την οποία απλώνουμε καλά με χαρτοπετσέτα στον πάτο και στην γύρω όρθια επιφάνεια, ή ζεσταίνουμε το ταψάκι και το αλείφουμε με καθαρό κερί. Τα κάνουμε αυτά, για να μην κολάει μετά η λειτουργιά

Το σφράγισμα
Στη συνέχεια, τοποθετούμε στο κέντρο του ταψιού την λειτουργιά, με την στιλπνή επιφάνεια προς τα πάνω. Παίρνουμε το σφραγίδι, σταυρώνουμε με αυτό τη λειτουργιά, και μετά το πατάμε με δύναμη, να μπεί βαθιά μέσα στο ζυμάρι. Το τραβούμε προς τα πάνω με προσοχή και αν τυχόν μείνουν ζυμαράκια πάνω στο σφραγίδι, τα καθαρίζουμε με επιμέλεια. Αν μείνουν πάνω, η επόμενη λειτουργιά πού θα ζυμωθή, δεν θα σφραγισθή καλά.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να πούμε πώς, σε περίπτωση πού ζυμωθούν δύο λειτουργιές, μέχρι να ζυμωθή και η δεύτερη, η πρώτη πού ζυμώθηκε πρέπει να μείνη σκεπασμένη με πετσέτα και νάϋλον από πάνω, για να μή πιάση το ζυμάρι κρούστα, καθώς και η δεύτερη μέχρι να ζυμωθεί η πρώτη να μή πιάση το ζυμάρι κρούστα πού θα δυσκολέψει το ζύμωμά του. Το ίδιο και στο σφράγισμα, μέχρι να σφραγισθή και η δεύτερη λειτουργιά, η πρώτη πού σφραγίσθηκε μένει σκεπασμένη.

Το φούσκωμα
Αφού, λοιπόν, σφραγίσουμε την λειτουργιά, σκεπάζουμε το ταψάκι με μια λεκανίτσα, και από πάνω με μια καθαρή πετσέτα, με ένα νάϋλον και με μια κουβέρτα, και μετά την αφήνει να γίνη μία με μιάμισυ ώρα ή και περισσότερο (2 και 3 ώρες), ανάλογα με το χώρο και την εποχή. Καταλαβαίνουμε δέ, ότι έγινε, άν, πατώντας την με το δάχτυλο, σχηματίζει το ζυμάρι μία βούλα, και αμέσως, σαν ελαστικό, επανέρχεται στη θέση του ή μόλις το πρόσφορο πάει να σκάσει (Χρειάζεται προσοχή να μή παραγίνη η ζύμη).

Αφού γίνη κι αυτό, τρυπάει το πρόσφορο με μια λεπτή οδοντογλυφίδα Προσοχή να μην τρυπήση κοντά στον αμνό, αλλά έξω εκεί πού είναι κάτι σαν ακτίνες.

Το ψήσιμο
Κατόπιν, ανάβουμε το φούρνο στους 250° (ανάλογα με τον φούρνο), και βάζουμε μέσα τη λειτουργιά και την αφήνουμε σ αυτή τη θερμοκρασία 15′- 20′ (μπορεί και 35΄) να ροδίση πολύ λίγο. Τη σκεπάζουμε με χαρτοπετσέτα ή αλουμινόχαρτο, κατεβάζουμε το φούρνο στους 200° για μισή ώρα ή και 35΄ και την παρακολουθούμε. Αφού περάση περίπου μία ώρα, από τη στιγμή πού βάλαμε τη λειτουργιά μέσα, κλείνουμε το φούρνο και αφήνουμε μέσα τη λειτουργιά για ένα τέταρτο ή μισάωρο, μέχρι να χλιαρύνει ο φούρνος.Μετά κλείνουμε τη φωτιά και το αφήνουμε μέσα για 15′.
(Άλλοι κάνουν και το εξής. Όταν σκεπάσουν τα πρόσφορα με αλουμινόχαρτο ή χαρτοπετσέτα κατεβάζουν στους 200° για αλλά 35′ και στην συνέχεια στους 150° για 30′. Για να ψηθεί χρειάζεται περίπου 1.30′.).

Κατόπιν τη βγάζουμε. Αν υπάρχει δυσκολία να βγεί από το ταψί, τη σκεπάζουμε για λίγο με πετσέτα να ιδρώση με τον τρόπο αυτό βγαίνει μετά εύκολα. Την τοποθετούμε σε καθαρή πετσέτα και την σκεπάζουμε με πετσέτα και νάϋλον. Μετά από μισή ώρα αλλάζουμε την πετσέτα, πού έχει μουσκευτεί από τους αχνούς της ζεστής λειτουργιάς, και την αφήνουμε σκεπασμένη με στεγνή πετσέτα και νάϋλον, για να διατηρήται μαλακή.

Φυσικά όλα χρειάζονται προσπάθεια και προσωπική πείρα. Πάντως η ΓΑΛΙΛΑΙΑ μας, σάς εύχεται να έχετε την ευλογία τοού Θεού στην προσπάθειά σας ο Οποίος σίγουρα θα σάς αμείψει με την χαρά ότι γίνεσθε συμμέτοχοι στο μεγάλο Μυστήριο της θ.Ευχαριστίας.

Καλή προσπάθεια.

Μερικές πρόσθετες συμβουλές

Πώς φτιάχνεται το προζύμι
Συνήθως, αφού ζυμώσουμε, κρατούμε προζύμι για την επόμενη εβδομάδα. Μπορούμε να φτιάξουμε κι εμείς προζύμι γρήγορα και εύκολα.

Σε χλιαρό νερό «ίσα – ίσα να δέχεται το χέρι» (περίπου 35οc) ρίχνουμε «μιά χεριά» κοσκινισμένο αλεύρι. Το ανακατεύουμε ελαφρά, ώστε να γίνει παχύρρευστη μάζα. Το αφήνουμε ένα μερόνυχτο «νά γίνει», δηλαδή να ενεργοποιηθούν οι μύκητες.

Όταν το προζύμι είναι έτοιμο, το «αναπιάνουμε» για ζύμωμα.

Πώς γίνεται το Ανάπιασμα
Βγάζουμε απ’ το ψυγείο το προζύμι, το αφήνουμε λίγη άρα να ξεπαγώσει. Ετοιμάζουμε χλιαρό νερό «νά δέχεται το χέρι» και διαλύουμε το προζύμι. Προσθέτουμε αλεύρι ανακατεύοντας μέχρι η ζύμη να γίνει πηκτός χυλός. Το σκεπάζουμε με καθαρή πετσέτα και το αφήνουμε περίπου 6 ώρες «νά αναπαυτεί».

Αντικείμενα για να ζυμώσουμε το Πρόσφορο
Χρειαζόμαστε μία καλή ξυλόγλυπτη σφραγίδα 14 εκ.
Αν η σφραγίδα είναι καινούργια, μια εβδομάδα πριν το ζύμωμα, ζεσταίνουμε σε μπρίκι ελαιόλαδο. Αλείφουμε τη σφραγίδα και την τυλίγουμε με μία πετσέτα. Την αφήνουμε μία βδομάδα να πιεί το λάδι. Έτσι δεν έχει φόβο να σκάσει το ξύλο. Δεν την πλένουμε ποτέ.

Χρειαζόμαστε επίσης
α. ταψάκι (διάμετρος 19 εκ. και ύψος 5 – 6 εκ.)
β. ένα κόσκινο και λεκάνη για το αλεύρι.
γ. σκαφάκι ή λεκάνη για τη ζύμη.
Κοσκινίζουμε στη μικρή λεκάνη το αλεύρι και το σκεπάζουμε. Για ένα κανονικό πρόσφορο 700 γρ. αλεύρι (κατά προτίμηση σκληρό-κίτρινο).

Έχεις σκεφτεί ποτέ τα λόγια του Πάτερ Ημών;

Δημοσιεύτηκε 19 Δεκεμβρίου 2016 | Από Α.Ν.Σ.

Οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι παρεκάλεσαν τὸν Χριστό: «Κύριε, δίδαξον ἡμᾶς προσεύχεσθαι, καθώς Ἰωάννης ἐδίδαξε τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ» (Λουκ. ια´, 1). Τότε ὁ Κύριος τοὺς παρέδωσε τὴν Κυριακὴ προσευχή (Ματθ. στ´, 9-13).
Πάτερ ἡμῶν
Ἡ πρώτη λέξι, πόσο εἶναι γλυκειά! Μέχρι τώρα δὲν τολμούσαμε νὰ στρέψωμε τὸ βλέμμα πρὸς τὸν οὐρανό. Χαμηλώναμε τὰ μάτια στὴν γῆ καί, ξαφνικά, δεχθήκαμε τὴν χάρι τοῦ Χριστοῦ κι ὅλα τὰ ἁμαρτήματά μας συγχωρέθηκαν. Ἀπὸ πονηροὶ δοῦλοι, ποὺ ἤμασταν, ἐγίναμε καλοὶ «υἱοί». Μήν ὑπερηφανευώμεθα, ὅμως, γιὰ τὴν δική μας προσπάθεια, ἀλλὰ γιὰ τὴν χάρι τοῦ Χριστοῦ. «Χάριτί ἐστε σεσωσμένοι», λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος (Ἐφεσ. β´, 5). Τὸ νὰ ὁμολογήσωμε τὴν χάρι δὲν εἶναι οἴησι, δὲν εἶναι ἔπαρσι, ἀλλὰ πίστι. Τὸ νὰ διακηρύξωμε αὐτὸ ποὺ ἐλάβαμε δὲν εἶναι ὑπερηφάνεια, ἀλλὰ ἀφοσίωσι· ἂς ὑψώσωμε τὰ μάτια πρὸς τὸν Πατέρα, ποὺ μᾶς ἀναγέννησε μὲ τὸ λουτρὸ τοῦ Βαπτίσματος, πρὸς τὸν Πατέρα, ποὺ μᾶς «ἐξηγόρασε» μὲ τὸν Υἱό Του κι ἂς ποῦμε: «Πάτερ ἡμῶν». Εἶναι αὐτὴ μιὰ καλή, μιὰ ταπεινὴ καύχησι. Σάν ἕνα παιδί, τὸν ὀνομάζομε πατέρα. Ἀλλά, μὴ διεκδικοῦμε κάποιο προνόμιο. Μὲ τὸν εἰδικὸ κι ἀπόλυτο τρόπο δὲν εἶναι Πατέρας παρὰ τοῦ Χριστοῦ μονάχα· γιὰ μᾶς εἶναι ὁ κοινὸς Πατέρας. Γιατὶ μόνο Ἐκεῖνον τὸν ἐγέννησε, ἐνῶ ἐμᾶς μᾶς ἐδημιούργησε. Ἂς λέμε λοιπὸν καὶ μεῖς, κατὰ χάριν, «Πάτερ ἡμῶν», γιὰ νὰ γίνωμε ἄξιοι νὰ εἴμαστε παιδιά Του. Ἂς κάνωμε δική μας τὴν εὔνοια καὶ τὴν τιμή, ποὺ ἐχάρισε στὴν Ἐκκλησία.

Ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς
Τί σημαίνει «ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς»; ἂς ἀκούσωμε τὴν Γραφή, ποὺ λέγει: «Ὑψηλὸς ἐπὶ πάντα τὰ ἔθνη (ὑψηλότερος ἀπὸ ὅλα τὰ ἔθνη), ὁ Κύριος, ἐπὶ τοὺς οὐρανούς ἡ δόξα αὐτοῦ» (Ψαλμ. ριβ´, 4). Παντοῦ θὰ δοῦμε νὰ γίνεται λόγος ὅτι ὁ Κύριος εἶναι στούς οὐρανούς, γιὰ τοὺς ὁποίους λέγει ὁ ψαλμωδός: «Οἱ οὐρανοὶ διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ» (Ψαλμ.ιη´, 2). Ὁ οὐρανὸς εἶναι ἐκεῖ ὁπού ἔχουν σταματήσει οἱ ἁμαρτίες. Ὁ οὐρανὸς εἶναι ἐκεῖ ὁποῦ οἱ παραβάσεις τιμωροῦνται. Ὁ οὐρανὸς εἶναι ἐκεῖ ὁποῦ δὲν ὑπάρχει καμμιὰ πληγὴ θανάτου.
Ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου
Τί σημαίνει «ἁγιασθήτω;». Σάν νὰ εὐχώμαστε νὰ ἁγιασθῇ Ἐκεῖνος, ποὺ εἶπε: «ἅγιοι ἔσεσθε, ὅτι ἅγιος ἐγὼ Κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν» (Λευϊτ. ιθ´, 2). Σάν νὰ ἔχη τὴν δύναμι ὁ δικός μας λόγος, νὰ αὐξήση τὴ δική Του ἁγιότητα… Ὄχι, δὲν εἶναι αὐτό. Ζητᾶμε νὰ ἁγιασθῆ ὁ Θεὸς «ἐν ἡμῖν», ἐντός μας. Τὸ ἁγιαστικό του ἔργο νὰ φθάση σὲ μᾶς.
Ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου
Ἆρα γε δὲν εἶναι αἰώνια ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ; Ὁ Ἰησοῦς λέγει: «Ἐγὼ εἰς τοῦτο γεγέννημαι καὶ εἰς τοῦτο ἐλήλυθα εἰς τὸν κόσμον» (Ἐγὼ γι᾿ αὐτὸ γεννήθηκα καὶ γι᾿ αὐτὸ ἦλθα στὸν κόσμο, Ἰωάν. ιη´, 37), καὶ μεῖς λέμε: «ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου», σάν νὰ μήν ἔχῃ ἔλθει· ὅμως, τὸ αἴτημα αὐτὸ ἔχει ἕνα διαφορετικὸ νόημα. Ὁ Θεὸς ἔρχεται, ὅταν δεχώμαστε τὴν χάρι Του. Ὁ ἴδιος τὸ βεβαιώνει: «Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶν ἐστι» (Λουκ. ιζ´, 21).
Γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς
Μὲ τὸ Αἶμα τοῦ Χριστοῦ ὅλα εἰρήνευσαν καὶ στὸν οὐρανὸ καὶ στὴν γῆ. Ὁ οὐρανὸς ἁγιάσθηκε, ὁ διάβολος ἐκδιώχθηκε. Βρίσκεται πιὰ ἐκεῖ, ὁποῦ βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος, τὸν ὁποῖον ἀπάτησε. «Γενηθήτω τὸ θέλημά σου» σημαίνει νὰ ἔλθῃ εἰρήνη στὴν γῆ, ὅπως ὑπάρχει στὸν οὐρανό.
Τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον
Προτοῦ ἐκφωνήσει ὁ ἱερέας, κατὰ τὴν Θ. Εὐχαριστία, τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ: «Λάβετε φάγετε… πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες…», αὐτὸ ποὺ προσφέρομε ὀνομάζεται ἄρτος. Μετὰ τὴν ἐκφώνησι δὲν τὸ ὀνομάζομε πιὰ ἄρτο, ἀλλὰ Σῶμα. Γιατί, ὅμως, στὴν Κυριακὴ προσευχή, τὴν ὁποίαν ἀπαγγέλλομε μετὰ τὸν καθαγιασμό, λέμε «τὸν ἄρτον ἡμῶν»; … Ἀλλά, προσθέτομε «τὸν ἐπιούσιον», δηλαδὴ τὸν ἀπαραίτητο γιὰ τὴν συντήρησι τῆς οὐσίας· τὴν ὑπόστασι τῆς ψυχῆς μας δὲν τὴν ἐνισχύει ὁ ἄρτος ὁ ὑλικός, ποὺ μπαίνει στὸ σῶμα μας, ἀλλ᾿ ὁ ἄρτος ὁ οὐράνιος· τὸν ὀνομάζομε, ὅμως, κι «ἐπιούσιο», ποὺ σημαίνει ἐπίσης «καθημερινό», γιατὶ οἱ ἀρχαῖοι ὀνόμαζαν τὴν «αὔριον»: «ἐπιοῦσαν ἡμέραν». Ἔτσι ἐκφράζομε δύο ἔννοιες μὲ μιὰ λέξι.
Ἐάν, ὅμως, ὁ ἄρτος αὐτὸς εἶναι καὶ καθημερινὸς καὶ ἀπαραίτητος γιὰ τὴν συντήρησι τῆς οὐσίας, γιατὶ περιμένομε νὰ περάση ἕνας ὁλόκληρος χρόνος, γιὰ νὰ μεταλάβωμε; ἂς λάβωμε κάθε ἡμέρα αὐτὸ ποὺ μᾶς χρειάζεται κάθε ἡμέρα. Ἂς ζοῦμε κατὰ τέτοιο τρόπο, ὥστε νὰ εἴμεθα ἄξιοι νὰ μεταλαμβάνωμε κάθε ἡμέρα. Γιατί, ἐκεῖνος ποὺ δὲν εἶναι ἄξιος νὰ τὸν λαμβάνῃ κάθε ἡμέρα, δὲν θὰ εἶναι ἄξιος νὰ τὸν δεχθῇ οὔτε μιὰ φορὰ τὸν χρόνο. Ὁ Ἰὼβ προσέφερε κάθε ἡμέρα θυσία γιὰ τοὺς γιούς του, ἀπὸ φόβο μήπως διέπραξαν κανένα ἁμάρτημα μὲ τὰ λόγια ἢ μὲ τὶς ἐνθυμήσεις τῆς καρδιᾶς τους (Ἰώβ α´, 5). Καὶ μεῖς ἀκοῦμε πώς, κάθε φορὰ ποὺ προσφέρεται ἡ ἀναίμακτος θυσία, ἀναπαριστάνεται ὁ θάνατος καὶ ἡ Ἀνάστασι καὶ ἡ Ἀνάληψι τοῦ Κυρίου, καὶ ξαναδίδεται ἡ συγχώρησι τῶν ἁμαρτιῶν, καὶ δὲν δεχώμεθα τὸν ἄρτο τῆς ζωῆς; Ὅποιος ἔχει μιὰ πληγὴ ζητάει κάποιο φάρμακο. Τὸ νὰ εἴμαστε ὑποταγμένοι στὴν ἁμαρτία εἶναι μιὰ πληγή. Τὸ οὐράνιο φάρμακο εἶναι τὰ ἄχραντα Μυστήρια.
Ἄν μεταλαμβάνωμε κάθε ἡμέρα, τότε ἡ κάθε ἡμέρα εἶναι γιὰ μᾶς μία «σήμερον». Ἐὰν σήμερα ὁ Χριστὸς εἶναι μέσα μας, ἀναγεννάει κι ἀνασταίνει τὴν σημερινή μας ἡμέρα. Μὲ ποιὸν τρόπο; Ὁ Πατήρ ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς λέγει στὸν Ἰησοῦ: «Υἱός μου εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε» (Ψαλμ. β´, 7). Τὸ «σήμερον» εἶναι ἡ ἡμέρα κατὰ τὴν ὁποίαν ὁ Χριστὸς ἀνασταίνεται. Ὑπάρχει τὸ χθές καὶ τὸ σήμερα· ὅμως, ὁ Ἀπόστολος λέγει: «Ἡ νύξ προέκοψεν, ἡ δὲ ἡμέρα ἤγγικεν» (Ρωμ. ιγ´, 12). Ἡ νύχτα τῆς «χθές» πέρασε. Ἡ σημερινὴ ἡμέρα ἔφθασε.
Ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν
Ποιὸ ἄλλο εἶναι τὸ «ὀφείλημα», τὸ χρέος, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἁμαρτία; ἄν δὲν δεχώμασταν χρήματα ἀπὸ ἕναν ξένο δανειστή, δὲν θὰ χρωστούσαμε. Ἀκριβῶς γι᾿ αὐτὸν τὸν λόγο μᾶς καταλογίζεται ἁμαρτία.
Εἴχαμε στὴν διάθεσί μας τὸ «χρῆμα» καὶ ὠφείλαμε μ᾿ αὐτὸ νὰ γεννηθοῦμε πλούσιοι. Ἤμασταν πλούσιοι, πλασμένοι «κατ᾿ εἰκόνα καὶ καθ᾿ ὁμοίωσιν Θεοῦ» (Γεν. α´, 26-27). Ἐχάσαμε αὐτὸ ποὺ κατείχαμε, δηλαδὴ τὴν ταπείνωσι, ὅταν ἀπὸ ὑπερηφάνεια προεβάλαμε διεκδικήσεις. Ἐχάσαμε τὸ χρῆμα μας. Ἐμείναμε γυμνοὶ σὰν τὸν Ἀδάμ. Πήραμε ἀπὸ τὸν διάβολο ἕνα δάνειο, ποὺ δὲν μᾶς ἦταν ἀπαραίτητο. Κι ἔτσι ἐμεῖς, ποὺ ἤμασταν ἐλεύθεροι «ἐν Χριστῷ», ἐγίναμε αἰχμάλωτοι τοῦ διαβόλου. Ὁ ἐχθρὸς κρατοῦσε τὸ γραμμάτιο. Ἀλλ᾿ ὁ Κύριος τὸ κάρφωσε πάνω στὸν Σταυρὸ καὶ τὸ ἔσβησε μὲ τὸ Αἶμα Του (Κολ. β´, 14-15). Ἐξάλειψε τὸ χρέος καὶ μᾶς ἐλευθέρωσε. Ἑπομένως ἔχει ἰδιαίτερη σημασία αὐτὸ ποὺ λέμε: «Ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν». Ἂς τὸ προσέξωμε: «ἄφες ἡμῖν…, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν…», (Συγχώρησέ μας…, ὅπως κι ἐμεῖς συγχωροῦμε). Ἄν συγχωροῦμε, τότε κάνομε κάτι ποὺ εἶναι ἀπαραίτητη προϋπόθεσι γιὰ νὰ συγχωρηθοῦμε. Ἄν δὲν συγχωροῦμε, πῶς ζητοῦμε, πῶς ἀπαιτοῦμε ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ μᾶς συγχωρήση;
Καὶ μὴ εἰσενέγκης ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ
Ἂς τὸ προσέξωμε αὐτό: «Μὴ εἰσενέγκης», μὴ μᾶς ἀφήνεις νὰ πέσωμε σὲ πειρασμό, στὸν ὁποῖο δὲν μποροῦμε νὰ ἀντισταθοῦμε. Δέν λέγει: «Μὴ μᾶς ὁδηγεῖς στὸν πειρασμό». Ἀλλὰ σάν ἀθλητές, ποὺ θέλουμε νὰ ἀγωνιστοῦμε, ζητᾶμε νὰ ἔχωμε τὴν δύναμι ν᾿ ἀντισταθοῦμε στὸν ἐχθρό, δηλαδὴ στὴν ἁμαρτία. Ὁ Κύριος, ποὺ σήκωσε στούς ὤμους Του τίς ἁμαρτίες μας καὶ συγχώρησε τὰ λάθη μας, εἶναι ἱκανὸς νὰ μᾶς προστατεύσῃ καὶ νὰ μᾶς φυλάξῃ ἀπὸ τὰ τεχνάσματα τοῦ διαβόλου, ποὺ μᾶς πολεμάει, ὥστε ὁ ἐχθρός, ποὺ γεννάει συνεχῶς τὸ κακό, νὰ μὴ μᾶς κατακτήσῃ· ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό, δὲν φοβᾶται τὸν διάβολο. Γιατὶ «εἰ ὁ Θεὸς ὑπὲρ ἡμῶν, τίς καθ᾿ ἡμῶν;» (Ρωμ. η´, 31). Σ᾿ Αὐτόν, λοιπόν, ἀνήκει ἡ τιμὴ καὶ ἡ δόξα, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἅγιος Ἀμβρόσιος Ἐπίσκοπος Μεδιολάνων