ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ
Εν Πειραιεί τη 25η Σεπτεμβρίου 2023
ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΕΝΑΤΕΝΙΣΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ
(Με αφορμή τις πρόσφατες πυρκαγιές και τις καταστροφικές πλημμύρες)
Τόσον οι καταστροφικές πυρκαγιές του περασμένου Ιουλίου και Αυγούστου, όσο
και οι πρόσφατες πλημμύρες στη Θεσσαλία, είχαν, καθώς μας βεβαιώνουν οι ειδικοί
επιστήμονες και αναλυτές, μια πρωτοφανή ένταση και έκταση και δεν έχουν
προηγούμενο στην ιστορία της νεώτερης Ελλάδας. Πρόκειται για μιά βιβλική
καταστροφή, η οποία μετέβαλε σε στάχτη, μέσα σε μερικές μέρες, εκατομμύρια
στρέμματα δασικής γης, προκαλώντας παράλληλα ολοκληρωτικό αφανισμό σε
περιουσίες χιλιάδων συνανθρώπων μας. Κόποι μιάς ζωής χάθηκαν μέσα σε λίγα
λεπτά, οδηγώντας τους πυρόπληκτους αδελφούς μας σε ανείπωτη θλίψη και
απόγνωση, καθώς βρέθηκαν από την μια μέρα στην άλλη χωρίς στέγη, χωρίς τροφή
και χωρίς τα στοιχειώδη και αναγκαία για τη συντήρησή τους και την επιβίωσή τους.
Και σαν να μην έφθανε αυτή η μεγάλη εθνική συμφορά, ήρθε μετά από λίγες
μέρες, σαν επιστέγασμα αυτής, νέα μεγαλύτερη, η θεομηνία «Ντάνιελ», όπως την
ονόμασαν, με καταρρακτώδεις βροχές και καταιγίδες, που είχαν τόσο μεγάλη ένταση
και έκταση, ώστε να μεταβάλουν όλο σχεδόν το θεσσαλικό κάμπο σε μια απέραντη
λίμνη. Με έκπληξη, οδύνη και θλίψη βλέπαμε από τα ΜΜΕ επαρχιακές πόλεις, όπως
τα Τρίκαλα και ο Βόλος και δεκάδες χωριά του θεσσαλικού κάμπου, να βυθίζονται
μέσα στα νερά της νεοσύστατης λίμνης, οι δρόμοι να μεταβάλλονται σε ποτάμια, ή
να καταστρέφονται τελείως, πολλές γέφυρες να καταρρέουν από την ορμή του νερού,
τα σπίτια να πλημμυρίζουν με νερά και λάσπες, οι άνθρωποι να σκαρφαλώνουν στις
στέγες των σπιτιών, για να γλυτώσουν από την ορμή και μανία του νερού,
εκατοντάδες χιλιάδες ζώα να πνίγονται και εκατομμύρια στρέμματα καλλιεργήσιμης
γης να εξαφανίζονται κάτω από τα νερά. Πρόκειται για μια ανείπωτη τραγωδία, με
ανυπολόγιστες ζημιές στην αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή, στο οδικό και
σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας, σε κτιριακές εγκαταστάσεις, σε κρατικές υποδομές
κλπ. που δεν μπορεί να περιγραφεί με λόγια.
Οι ειδικοί επιστήμονες αποδίδουν τα πρωτοφανή αυτά φαινόμενα μαζικής
καταστροφής, (όπως και άλλα παρόμοια που συμβαίνουν σε άλλες χώρες του
πλανήτη), στη λεγόμενη κλιματική αλλαγή και στην μη αναστρέψιμη πλέον
ρύπανση της ατμόσφαιρας και μας προειδοποιούν ότι στο μέλλον θα ενταθούν ακόμη
περισσότερο. Είναι αυτονόητο βέβαια, ότι τόσο τα πορίσματα των επιστημόνων, όσο
και οι προειδοποιήσεις των πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής από τους
2
αρμόδιους κρατικούς φορείς, ώστε να πράξουν τα δέοντα και να προλάβουν, ή έστω
να μετριάσουν, άλλες παρόμοιες φυσικές καταστροφές, που θα έρθουν στο μέλλον.
Όμως το θέμα των μαζικών καταστροφών πέρα από την επιστημονική, έχει και την
πνευματική και τη θεολογική του πλευρά, που δεν θα πρέπει, κατά την ταπεινή μας
γνώμη, να διαφεύγει της προσοχής του κλήρου και του πιστού λαού του Θεού. Αν οι
επιστήμονες δεν μπορούν να δουν τίποτε πίσω από τους νόμους της φύσεως και όλα
προσπαθούν να τα ερμηνεύσουν σύμφωνα μ’ αυτούς, ο πιστός χριστιανός οφείλει να
διακρίνει τον δημιουργό τους και την πάνσοφη πρόνοιά του για όλη την κτίση, την
οποία Αυτός δημιούργησε εκ του μηδενός. Και τούτο διότι, σύμφωνα με τη
διδασκαλία της Εκκλησίας μας, η κτίση ως δημιούργημα του Θεού δεν λειτουργεί
ανεξέλεγκτα, αλλά βρίσκεται κάτω από τον απόλυτο έλεγχο και την απόλυτη πρόνοιά
του. Τίποτα δεν γίνεται, χωρίς να το επιτρέψει ο Θεός. Ούτε ένα σπουργίτι δεν πέφτει
κάτω νεκρό χωρίς το θέλημα του Θεού, σύμφωνα με τον λόγο του Κυρίου: «ουχί δύο
στρουθία ασσαρίου πωλείται; Και εν εξ’ αυτών ου πεσείται επί την γην άνευ του
πατρός υμών», (Ματθ.10,29), αλλά και σύμφωνα με τον θεόπνευστο λόγο του
προφήτου: «πάντα προς σε προσδοκώσι, δούναι την τροφήν αυτών εις εύκαιρον,
δόντος σου αυτοίς συλλέξουσιν. Ανοίξαντός σου την χείρα, τα σύμπαντα
πλησθήσονται χρηστότητος, αποστρέψαντος δε σου το πρόσωπον ταραχθήσονται·
αντανελείς το πνεύμα αυτών και εκλείψουσι και εις τον χουν αυτών επιστρέψουσιν.
Εξαποστελείς το πνεύμα σου και κτισθήσονται και ανακαινιείς το πρόσωπον της
γης», (Ψαλμ.103,27-30). Άρα λοιπόν και οι πρόσφατες θεομηνίες δεν έγιναν, έτσι
τυχαία, ή απλώς λόγω κλιματικής αλλαγής, αλλά διότι το επέτρεψε ο Θεός.
Εν προκειμένω τίθεται το καυτό ερώτημα: Γιατί άραγε ο Θεός επιτρέπει να
συμβαίνουν θεομηνίες και συμφορές, με όλα αυτά τα τρομακτικά επακόλουθα, που
περιγράψαμε παρά πάνω; Την απάντηση στο εν λόγω ερώτημα μας δίδουν οι άγιοι
Πατέρες της Εκκλησίας μας. Ο μέγας Βασίλειος σ’ ένα του λόγο με τίτλο: « Ότι ουκ
έστιν αίτιος των κακών ο Θεός», αναφέρει σχετικά τα εξής: «Οι αφανισμοί των
πόλεων και οι σεισμοί και οι πλημμύρες και οι απώλειες των στρατευμάτων και τα
ναυάγια και όλες οι πολυάνθρωπες καταστροφές, είτε από την γη, είτε από την
θάλασσα, είτε από τον αέρα, είτε από τη φωτιά, είτε από οποιαδήποτε αιτία,
προκαλούνται, γίνονται για τον σωφρονισμό αυτών που επιζούν. Διότι ο Θεός με
δημόσιες μάστιγες σωφρονίζει την κακία του λαού. Το κυρίως κακό λοιπόν είναι η
αμαρτία, η οποία αξίζει να ονομάζεται ως το κατ’ εξοχήν κακό. Από μας
εξαρτάται, ή να απέχουμε από την κακία, ή να είμαστε μοχθηροί», («Έλληνες
Πατέρες της Εκκλησίας», Πατερικές Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», τομ. 7,
σελ. 101).
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, σε πλήρη συμφωνία με τον μέγα Βασίλειο,
επισημαίνει σε κάποιο λόγο του τα εξής: «Τίποτε δεν είναι κακό από τα ανθρώπινα
κακά παρά μόνον η αμαρτία. Ούτε η φτώχια, ούτε η ασθένεια, ούτε η ύβρις, ούτε η
ζημία, ούτε η περιφρόνηση, ούτε αυτό που θεωρείται το χειρότερο από τα κακά,
δηλαδή ο θάνατος. Διότι για κείνους που ζουν χριστιανική ζωή, αυτά είναι μόνο
3
ονόματα συμφορών, χωρίς πραγματικό περιεχόμενο. Η αληθινή συμφορά είναι να
προσκρούσεις στον Θεό και να κάνεις κάτι, που δεν αρέσει σ’ αυτόν», (Λόγος εις
αδριάντας, ΕΠΕ 32,102-104). Σε άλλη ομιλία του προσθέτει: «Και συ λοιπόν
αγαπητέ, όταν δείς να αυξάνονται οι συμφορές, μη χάσεις το θάρρος σου, αλλά
δείχνε μεγαλύτερη επαγρύπνηση. Γι’ αυτό τις αφήνει ο Θεός να διογκώνονται, για
να αποτινάξει την αδιαφορία σου, για να σε ξυπνήσει ενώ κοιμάσαι», (Λόγος εις
τον ΡΜΑ Ψαλμόν, ΕΠΕ 7,332-334). Σύμφωνα με τον άγιο Νικόλαο Βελιμίροβιτς η
αιτία για τις θεομηνίες είναι «η αποστασία των ανθρώπων από τον Θεό. Με την
αμαρτία της Θεο-αποστασίας οι άνθρωποι προκάλεσαν αυτή την κρίση και ο Θεός
την επέτρεψε, ώστε να ξυπνήσει τους ανθρώπους, να τους κάνει ενσυνείδητους,
πνευματικούς και να τους γυρίσει προς Εκείνον», («Δρόμος δίχως Θεό δεν
αντέχεται...», (Εκδ. «Εν πλω»).
Το συμπέρασμα από όλες τις παραπάνω πατερικές παραθέσεις είναι ότι η αρχική
αιτία, από την οποία πηγάζουν όλα τα κακά, είναι η αμαρτία, η αποστασία και η
απομάκρυνση του ανθρώπου από τον Θεό και το θέλημά του. Επιτρέπονται δε από
τον Θεό, για να μας οδηγήσουν στη μετάνοια. Άρα λοιπόν τόσον οι πυρκαγιές, όσο
και οι πλημμύρες δεν ήρθαν έτσι τυχαία, αλλά γιατί ο Θεός το επέτρεψε,
προκειμένου να μας οδηγήσουν σε μετάνοια. Να αποτελέσουν αφορμή για μια
αυτοκριτική και αναθεώρηση της όλης πνευματικής μας πορείας και ως άτομα και ως
Έθνος. Είναι πλέον κοινή διαπίστωση όλων μας ότι η σύγχρονη ελληνική κοινωνία
έχει διαβρωθεί επικίνδυνα σε όλους τους τομείς του εθνικού και κοινωνικού μας
βίου, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες. Δυστυχώς η ασωτία, η σπατάλη, η
αποστασία από τον Χριστό και την Εκκλησία, έλαβαν κυρίαρχη θέση στη ζωή μας.
Περιφρονήσαμε αιώνιες αρχές και αξίες, παραδοθήκαμε στην ευμάρεια, στον εύκολο
πλουτισμό, στην υπερκατανάλωση, στην αδικία και πλεονεξία, στις μίζες και
δωροδοκίες, στην διασπάθιση του δημοσίου χρήματος, άρχοντες και λαός.
Απορροφημένοι από την χαύνωση του ευδαιμονισμού και μεθυσμένοι από το αγαθό
της πολιτικής μας ελευθερίας, ξεπουλήσαμε τον πολύτιμο θησαυρό της
ελληνορθοδόξου παραδόσεώς μας. Χλευάσαμε και υβρίσαμε κάθε έννοια αρετής και
φιλοπατρίας, ανυψώσαμε ως υπέρτατη αξία στη ζωή μας το χρήμα. Δεν μπορέσαμε
δυστυχώς να αξιολογήσουμε δεόντως την αξία αυτού του θησαυρού.
Με κάθε τρόπο επιδιώξαμε να απωθήσουμε την Εκκλησία, την μάνα, που μας
γέννησε πνευματικά, αυτή που πρωτοστάτησε, που υπήρξε η ψυχή του Έθνους στους
αγώνες για την απελευθέρωσή μας από τον τουρκικό ζυγό, στο περιθώριο της
προσωπικής και κοινωνικής μας ζωής. Και μέχρι σήμερα δεν παύουμε να την
υβρίζουμε, να την πολεμούμε με αντιχριστιανικούς νόμους, από πολιτικούς που εμείς
εκλέγουμε και να την καταληστεύουμε με διάφορες προφάσεις, ενώ αυτή
εξακολουθεί να μας ευεργετεί. Με τα ίδια μας τα χέρια καταστρέψαμε τους εαυτούς
μας. Επηρεασμένοι και διαποτισμένοι από την κυρίαρχη ιδεολογία της Νέας Εποχής,
που προβάλλεται κατά κόρον από τα ΜΜΕ, ως το νέο επιτυχημένο μοντέλο ζωής,
ψηφίζουν οι κυβερνήσεις άθεα νομοθετήματα, με την δική μας ανοχή, διαλυτικά του
4
θεσμού της οικογενείας και της παιδείας, το ένα μετά το άλλο. Είναι όντως
αξιοδάκρυτο το κατάντημά μας, για το οποίο όμως φταίμε όλοι μας, άρχοντες και
λαός.
Μπροστά λοιπόν σ’ αυτή την τραγική κατάσταση, όπου η πατρίδα μας φαίνεται να
συνθλίβεται και να καταρρέει κάτω από το βάρος της πνευματικής μας χρεωκοπίας,
δεν θα πρέπει βέβαια να απελπιστούμε, ούτε να παραδοθούμε μοιρολατρικά στα
επερχόμενα κακά. Ένας δρόμος ανορθώσεως υπάρχει, η μετάνοια. Καιρός να
μετανοήσουμε, αν θέλουμε να μας ευσπλαγχνιστεί ο Θεός και να αποφύγουμε
μεγαλύτερες συμφορές και θεομηνίες. Να παραδεχθούμε την ενοχή μας με
γενναιότητα και ειλικρίνεια και να πάρουμε την σταθερή απόφαση να επιστρέψουμε
πίσω, όπως ο άσωτος υιός της παραβολής. Να επαναξιολογήσουμε και να
εγκολπωθούμε τον πνευματικό και εθνικό μας πλούτο, την πνευματική μας
κληρονομιά. Να αναβαπτιστούμε στα νάματα της Ορθοδόξου πίστεώς μας. Να
εμπνευστούμε από την ένδοξη εθνική μας ιστορία, από τα ηρωικά κατορθώματα των
προγόνων μας και να παύσουμε να την διαστρέφουμε, για να εξυπηρετήσουμε
κάποιες πολιτικές σκοπιμότητες.
Ας ευχηθούμε οι πρόσφατες πυρκαγιές και οι καταστροφικές πλημμύρες στη
Θεσσαλία, να αποτελέσουν αφορμή μετανοίας για όλους μας, ένα καμπανάκι
αφυπνίσεως για μια ριζική αλλαγή πορείας πλεύσεως στη ζωή μας.
Εκ του Γραφείου επί των Αιρέσεων και των Παραθρησκειών
